Wynalazcą siatkówki był amerykański profesor William G. Morgan, Dyrektor YMCA [Young Men`s Christian Association] z amerykańskiej miejscowości Holyoke w stanie Massachusetts. W 1895 r. Morgan zaproponował grę przypominającą obecny volleyball, jako konkurencję dla koszykówki, mając na uwadze osoby trochę mniej sprawne fizycznie, którym koszykówka może sprawiać kłopot. Swoją grę Morgan nazwał "Minonette", a gra polegała na przebijaniu piłki rękami poprzez sznur zawieszony na niewielkiej wysokości. Rok później profesor Morgan zdecydował się na publiczną demonstrację swej gry w Springfield, podczas konferencji dyrektorów wychowania fizycznego YMCA. W wersji twórcy siatkówki Williama Morgana boisko miało wymiary 15 x 7,5 metra, a siatka była zawieszona na wysokości 198 cm. Zawodnicy mieli - podobnie jak w tenisie - dwie próby serwisowe. Gra niezwykle się spodobała, a jeden z obecnych na konferencji dyrektorów Alfred T. Holstead zaproponował w 1900 r. dla gry wymyślonej przez Morgana nazwę volley ball (latająca piłka) i ta nazwa błyskawicznie się przyjęła (od 1952 r. volleyball). Jako, iż siatkówka była stosunkowo nową dyscypliną sportową, jej przepisy ulegały licznym zmianom. Pierwszą zmianą było podniesienie siatki na wysokość 213 cm w roku 1900. Ogromny wpływ na popularyzację siatkówki na całym świecie miała organizacja YMCA. Juz w 1900 r. w siatkówkę grano w Kanadzie, niewiele później znano ją też w Ameryce Południowej i Azji. Do Chin i Japonii "przetransportowali" tę grę przedstawiciele YMCA Max Exner i Howard Crokner. W roku 1912 r. nastąpiły kolejne zmiany w przepisach. Podniesiono wysokość siatki na 228 cm, a wymiary boiska określono na 10,66 x 18,28 m. W roku 1913 r. w Manilli rozegrano pierwszy międzynarodowy turniej z udziałem Japonii, Chin i Filipin. W 1918 r. profesor Fischer z YMCA zaproponował dla mężczyzn siatkę o wysokości 244 cm, granie seta do 15 punktów i wymiary boiska 18,30 x 10,57 m.
Do Europy siatkówka dotarła nieco później za pośrednictwem YMCA i wraz z wkroczeniem do Europy żołnierzy armii amerykańskiej w czasie I wojny światowej. Najpierw stała się popularna we Francji, następnie w 1919 r. dotarta do Czechosłowacji i Polski, a potem również do krajów bałtyckich i ZSRR.
W Polsce pokaz tej gry odbył się już w 1919 w Warszawie, a rok później w Łodzi odbyły się pierwsze szkolne zawody. W 1922 r. działacze YMCA podjęli starania by volleyball został włączony do programu Igrzysk Olimpijskich w Paryżu w 1924 r., motywując to szalonym wzrostem popularności tej gry na całym świecie. Propozycja niestety została odrzucona, a na olimpijską nobilitację trzeba było czekać następnych 60 lat. W Paryżu jednak grano w siatkówkę. Volleyball był dyscypliną pokazową. W roku 1922 r. również definitywnie zostały ustalone wymiary boiska na 18 x 9 m. W roku 1938 r czechosłowaccy siatkarze wymyślili blok, co miało ogromny wpływ na rozwój techniki i taktyki gry.
W 1947 r. zostaje powołana do życia Międzynarodowa Federacja Piłki Siatkowej - FIVB i wówczas rozwój siatkówki jest już błyskawiczny. Jej pierwszym prezesem zostaje wy?brany Paul Libaud, jednym z wiceprezesów zostaje Polak Zygmunt Nowak. Członkami-założycielami federacji jest 14 państw: Belgia, Brazylia, Czechosłowacja, Egipt, Francja, Holandia, Włochy, Jugosławia, Polska, Portugalia, Rumunia, USA, Urugwaj i Węgry. W 1948 r. zostają zorganizowane pierwsze mistrzostwa Europy, a rok później pierwsze mistrzostwa świata mężczyzn. Na mistrzostwach świata w Czechosłowacji w 1949 r. wprowadzono tzw. linię ataku, w której mogli się znajdować tylko trzej zawodnicy z szóstki, natomiast w 1952 r. ustalono, że linia ataku będzie umieszczona trzy metry od siatki.
Siatkówka zostaje szybko włączona do wielkich imprez sportowych jak Igrzyska Panamerykańskie, Igrzyska Azjatyckie, Uniwersjada. W 1961 r. po wielkich staraniach Japończyków siatkówka zostaje włączona do grona sportów olimpijskich. W 1964 r. w czasie Igrzysk Olimpijskich w Tokio o olimpijskie medale walczą za?równo siatkarze jak i siatkarki. W 1965 r. zostaje zorganizowany pierwszy oficjalny Puchar Świata w Warszawie dla mężczyzn, w 1973 r. dla kobiet w Montevideo. Duży wpływ na rozwój tej dyscypliny miały takie zmiany w przepisach jak wprowadzenie w 1968 r. przepisu o możliwości przekładania rąk przez siatkę w trakcie blokowania piłki, wprowadzenie dwa lata później antenek i pozwolenie na drugie odbicie piłki przez blokujących.
W 1972 r. utworzone zostaje pięć niezależnych federacji kontynentalnych: europejska, azjatycka, afrykańska, południowoamerykańska oraz północnoamerykańska i krajów basenu Morza Karaibskiego.
W roku 1989 r. zdecydowano, aby rozgrywano piątego seta systemem tie-breakowym (railly point). W 1990 r. zostają utworzone rozgrywki Ligi Świa?towej. Na Igrzyskach Olimpijskich w Atlancie debiutuje druga siatkarska dyscyplina - siatkówka plażowa (beach volleyball). Paul Libaud pełni funkcję prezydenta FIVB aż do 1984 r. Na Kongresie w czasie olimpiady w Los Angeles przekazuje ster federacji w ręce Rubena Acosty. Ostatnia zmiana w przepisach miała miejsce w 1999 r. Całkowicie uległa zmianie punktacja spotkań i wprowadzano zawodnika libero.
Pierwszy publiczny pokaz siatkówki w Polsce miał miejsce w Warszawie w 1919 r., a rok później w Łodzi rozegrano pierwszy turniej drużyn szkolnych. W pierwszych latach uprawiano ją głównie w szkołach, a gra nosiła kilka popularnych nazw jak "przebijanka", "latająca piłka" czy "dłoniówka". Spopularyzowali ją w naszym kraju głównie instruktorzy YMCA. Jedna z pierwszych sekcji siatkarskich powstała w klubie Śmiały utworzonym przy gimnazjum im. Giżyckiego w Warszawie. Potem zaczęto rozgrywać regularne rozgrywki międzyszkolne. Od 1923 r. zaczyna się gwałtowny rozwój siatkówki z prawdziwego zdarzenia. Powstają pierwsze sekcje siatkarskie i kluby. W Warszawie utworzono takie drużyny jak: Orzeł Biały, Orkan, 13 Drużyna Harcerska. Potem kluby tworzone są także w innych większych miastach. W Warszawie na bazie Orkana powstaje AZS, utworzono także takie drużyny jak Polonia, YMCA, Warszawianka, Zieloni, Victoria. W Łodzi powstaje Harcerski Klub Sportowy, YMCA, TUR, Absolwenci, ŁKS, w Krakowie YMCA i Cracovia. Kluby powstawały także we Lwowie, Białymstoku, Lublinie, Poznaniu i wielu innych miastach. W 1928 r. Łódź i Warszawa organizują mistrzostwa swoich miast, a także dochodzi do spotkania reprezentacji Łodzi i Warszawy zarówno wśród mężczyzn jak i kobiet.
Pierwsze Mistrzostwa Polski odbyły się w 1929 r. i są one przeprowadzone regularnie co rok aż do chwili obecnej. Nie było mistrzostw Polski tylko w czasie II wojny światowej (choć rozgrywano w tym czasie konspiracyjne mistrzostwa Warszawy), a także w roku 1936 r., gdy mistrzostwa przenoszono z otwartych boisk do hal sportowych oraz w roku 1951 r. gdy zamiast krajowego czempionatu rozegrano Spartakiadę Zrzeszeń i Pionów Sportowych.
W latach 1929-35 mistrzostwa Polski rozgrywano na otwartym powietrzu, potem w latach 1937-53 w halach. W 1954 r. powołano do życia rozgrywki ligowe noszącą w pierwszych trzech lat nazwę klasy wydzielonej, następnie przemianowanej na ekstraklasę.
Do momentu powołania rozgrywek ligowych finał mistrzostw Polski rozgrywano w jednym miejscu, a o zaszczytny tytuł walczyły drużyny wyłonione w mistrzostwach poszczególnych okręgów. Eliminacją do pierwszych rozgrywek ligowych był X Puchar Polski w klasie wydzielonej. Ekstraklasa przechodziła różne reorganizacje, występowało w niej od ośmiu do dwunastu zespołów. Na początku lat 90. I ligę podzielono na dwie serie A i B, choć seria B to de facto dawna II liga. Następnie seria A zmieniła nazwę na PLS a seria B na I ligę. W roku 2008 PLS zmienił nazwę PlusLigę.
Zmieniały się przepisy i systemy rozgrywek. Do 1932 r. zespoły ze sobą grały na czas, potem do dwóch wygranych setów, następnie do trzech wygranych setów. Najczęściej mistrza wyłaniano na podstawie tabeli ligowej powstałej po dwurundowych rozgrywkach, w latach osiemdziesiątych grano decydujące spotkania w turniejach organizowanych kolejno przez czołowe drużyny, w ostatnich latach mistrz Polski wyłaniany jest w rozgrywkach play off, którego pary tworzy się na podstawie tabeli po rundzie zasadniczej. Rozgrywki ligowe początkowo grano systemem wiosna-jesień, od momentu utworzenia ekstraklasy grane są systemem jesień-wiosna jak w większości europejskich krajów.
Do pierwszych mistrzostw Polski rozegranych w 1929 r. zgłosiło się tylko czterech mistrzów okręgów: AZS Wilno, Sokół Macierz Lwów, AZS Warszawa i YMCA Łódź. Mistrzostwa rozegrano na terenie Parku Sobieskiego w Warszawie, zresztą bez udziału publiczności. Walka o historyczny pierwszy tytuł rozegrała się między zespołami z Łodzi i Warszawy. Lepsza okazała się YMCA Łódź i ona zdobyła miano pierwszego mistrza Polski. Warszawski zespół okazał się najlepszy, rok później wygrywając rozegrany w Lublinie finał II mistrzostw kraju. Obsada była już znacznie lepsza, grało pięć drużyn systemem każdy z każdym. AZS Warszawa wygrał pewnie wszystkie spotkania zapewniając sobie mistrzowski tytuł. Wicemistrzem kraju został zespół Absolwenci Łódź.
W 1931 r. tytuł mistrza kraju wraca do Łodzi. Bezkonkurencyjną drużynę tworzy wówczas ŁKS, który przejął wielu graczy pierwszego mistrza kraju. Po zwycięstwie w mistrzostwach Łodzi, również w kraju nie ma sobie równych. Łodzianie uchodzili za największych w kraju specjalistów od ?rzucania" piłki, bo wówczas przepisy na to pozwalały i potrafili błyskawicznie przerzucać piłkę nawet z dolnej części taśmy. ŁKS zdobył tytuł w Warszawie, nie dając szansy broniącym trofeum akademikom. ŁKS w 1932 r. również nie miał sobie równych, zdobył najpierw pierwszy w historii Puchar Polski, a potem w Łodzi w finale mistrzostw kraju nie dał szans AZS Warszawa i Cracovii. Na starcie stanęły jednak tylko trzy drużyny co było niepokojącym zjawiskiem. Drużyna mistrza grała w identycznym zestawieniu jak rok wcześniej. Z dobrej strony pokazała się grająca po raz pierwszy w mistrzostwach Cracovia. Z łodzianami przegrała wówczas wyraźnie (12:25, grano jeszcze w tym roku na czas), ale była bardzo bliska pokonania warszawskiej drużyny przegrywając 25:29. ŁKS potem już nie prezentował tej klasy Po pierwsze zmieniono przepisy zabraniając "rzucania" piłką, po drugie po wywalczeniu drugiego miejsca w Pucharze Polski w 1933 r. kilku zawodników wyjechało na studia i do wojska i drużyna straciła nawet prymat w Łodzi.
Berło przejęła z rąk łodzian drużyna Cracovii, która zdobyła w Toruniu (turniej rozegrano w ramach jubileuszu 700-lecia miasta) mistrzostwo Polski w 1933 r. pokonując po 2:1 AZS Wilno i AZS Warszawę oraz 2:0 drużynę YMCA Łódź. Cracovia była faworytem mistrzostw Polski w 1934 r., które znów rozegrano w Warszawie. Bez problemów wygrywała po 2:0 z wszystkimi konkurentami, ale w decydującym o tytule meczu, po dramatycznym przebiegu uległa 1:2 warszawskim akademikom. AZS po czterech latach odzyskał tytuł.
Ostatnie mistrzostwa Polski na otwartym powietrzu rozegrano w Wilnie w 1935 r. Walka o tytuł rozegrała się między akademikami z Warszawy i Wilna. Tytuł obroniła drużyna warszawska.
****************
na podstawie książki
80 lat polskiej siatkówki
Autor: Krzysztof Mecner
Rok wydania: 2001
